De gevaren van koude zijn door sommigen de laatste jaren zwaar onderschat. Dat heeft alles te maken met het gebrek aan ervaring. We hebben gewoon te weinig kou gehad om een beetje te wennen aan echte extreme omstandigheden. Daarnaast is bijvoorbeeld in de wedstrijdsport de kleding zo veranderd dat het buitensluiten van koude niet meer het sterkste punt is. Bovendien gebruiken steeds meer niet-wedstrijdrijders ook deze geavanceerde kleding. Ideaal voor de beweging, maar met een lager bewegingstempo wordt het wel wat koud.
Als je minder warmte ontwikkelt is deze kleding absoluut onvoldoende bij extreme omstandigheden. En dat vergeten veel schaatsers. Onder het schaatsen gaat het in het begin misschien nog redelijk, maar de problemen komen vooral bij stilstaan en bij vermoeidheid.
Voorkom een natte rug
Een ander gevaar is een natte rug door bijvoorbeeld een rugzak of een te warme kleding van de rug. Lang stilstaan met een natte rug is funest. Want als eenmaal onderkoeling en bevriezing optreedt is het kwaad al geschied. Bevriezing lijkt op verbranding, maar het grote verschil is dat je het bij verbranding direct voelt. Bij bevriezing gaat het sluipenderwijs. Daar komt bij dat er een situatie van gevoelloosheid ontstaat, waardoor je ook niet weet wat er precies aan de hand is. Een gevaar, dat extra op de loer ligt. Wees er op bedacht.
Koude, een sluipend gevaar
Kou is een rekbaar begrip. Wat voor de een nog dragelijk is voor de ander vervelend en zelfs pijnlijk. Bij temperaturen ver onder nul ondervindt iedereen last van de kou, ongeacht de gevoeligheid voor kou. Want blootstelling aan temperaturen beneden bijvoorbeeld 10 graden zorgt bij langdurige blootstelling gewoon voor bevriezing. Als de kou doordringt tot de menselijke huid komt de kou ook dieper in de lichaamsweefsels terecht. Bevriezing van lichaamscellen werkt hetzelfde als verbranding. De schade vooral aan ogen, vingers en tenen zijn onomkeerbaar als de kou diep doorgedrongen is in het weefsel. Hoe lager de temperatuur, hoe dieper de koude doordringt en des te groter de schade. Wind (ook rijwind!) verergeren dit nog, want de aanvoer van kou is nog intenser. Vaak gaat het door kleding heen als we onvoldoende lagen gebruiken. In vroeger tijden was een laag van oude kranten een probaat middel tegen lagere temperaturen, een goedkoop en doeltreffend hulpmiddel. Tegenwoordig gebruiken we veel thermokleding. Maar dat moeten we wel goed gebruiken. De keuze van stoffen is erg belangrijk; katoen is daarbij uit den boze.
Werken met laagjes
Wie goed gekleed het ijs op wil gaan heeft vele mogelijkheden. De outdoorkleding is de laatste jaren sterk verbeterd. Een goed basis-principe is om met lagen te werken. De eerste laag thermo-ondergoed, gevolgd door een isolerende tussenlaag en afgesloten met meet afsluitende laag tegen de wind. Uiteraard hangt het van de weersomstandigheden en de te ontwikkelen snelheid af, hoe dik en hoeveel lagen je gebruikt. De topmarathonschaatser heeft door zijn hoge snelheid meestal genoeg aan twee lagen. Ook is het belangrijk het hoofd goed warm te houden. Gebleken is dat 50 % verlies van warmte van het lichaam plaatsvindt via het hoofd. Een warme muts heeft daarom ook invloed op de warmtehuishouding in handen en voeten.
Rugzakje: altijd makkelijk
Een dagrugzakje kan altijd handig zijn om bij je te hebben. Je bent daardoor beschermd tegen wisselende weersomstandigheden en je kunt altijd iets van reservekleding, reservevoedsel of drinken meenemen. Een veilig idee. Om te beschermen tegen snijdende wind (zeker bij rust of na afloop) is het altijd raadzaam om iets wind-dichts mee te nemen. Er bestaan dunne winddichte jacks, maar heb je die niet dan is een regenpak een alternatief om warm te blijven.
- Smeer bij felle kou wat vaseline op je gezicht
- Combineer bij extreme kou dunne handschoenen én wanten
- Neem extra droge sokken mee; van vochtige sokken koel je snel af
